Klik op de kalender en stap in de Tsjechische advent op weg naar de kerst...
iedere dag komt er een liedje, stukje kerstverhaal en kerstweetjes bij.

 Vánoce = Kerstmis in Tsjechië

De sfeer van kerst in Tsjechië is te vergelijken met het Sinterklaasfeest in Nederland..... Tsjechië heeft bijvoorbeeld net zoveel kerstliedjes als dat Nederland sinterklaasliedjes heeft. Het Tsjechische Kerstfeest heeft erg veel oude tradities die op dit moment door vele gezinnen en scholen weer in ere hersteld worden. In de eerste vakantiejaren dat we in Tsjechië kwamen hebben we al met een aantal tradities kennis gemaakt maar nu we hier bijna 6 jaar wonen komen we nog veel meer leuke kerstgewoontes tegen die de moeite waard zijn eens te laten zien. Daarom hier onder alle Kersttradities op een rijtje.   

Dopis od ježíška - brief naar kindje Jezus

In de (advent)weken voor de kerst schrijven alle kinderen een briefje maar Ježíšek(Jezus) met daarin de dingen die ze graag zouden willen krijgen met kerstmis. deze leggen ze bij de kachel, sturen ze op of gaan met Sv Mikulas (5 december) met de engel mee de hemel in...(het is maar hoe ouders het verhaal oppakken..haha)

Vánoční cukroví - Kerstkoekjes

Jednou z nejrozšířenějších vánočních tradic je pečení vánočního cukroví.
Připravuje se většinou ze směsi mouky, cukru, vajec, másla, kakaa, čokolády a různých druhů ořechů a kandovaného ovoce.
Typické vánoční cukroví je cukroví z lineckého těsta, které se často ochucuje strouhaným kokosem nebo kakaem.
Typickou vůní je vůně rumu a vanilky, typickým kořením je skořice.

Terwijl de kinderen hun brief schrijven en zich verheugen op Ježíšek, zijn de vrouwen hier in Tsjechië al weken bezig heel veel soorten zoete kerst koekjes te bakken.
In alle soorten, maten en vormen worden ze gebakken de een nog lekkerder dan de andere. De meeste koekjes worden gemaakt van meel, ei, boter en suiker, cacao, chocolade en noten.
Wat je veel tegen komt zijn koekjes die aan de buitenkant versierd zijn met chocolade en kokos. Rum, vanille en kaneel zijn typische kerst ingrediënten.
Het bijzondere vind ik van deze koekjes dat ze in een koele ruimte weg gezet worden in bv een doos en daar die weken blijven staan tot aan de kerst. Ze zijn dan na die weken NOG lekkerder dan dat ze net gebakken zijn. Het meest bekende kerstkoekje is de perničky (peperkoekjes) een soort taaitaai die met witte glazuur versierd wordt. Dit koekje is hard als je hem bakt en wordt zachter en lekker als hij lang weg gelegd wordt.

Štědrý večer a Kapr =  Kerstavond en de karper!

24 December, kerstavond is in Tsjechië DE meest belangrijke kerstdag.  Deze dag voor kerstmis is een vastendag en eet men vaak alleen 's avonds. Deze avondmaaltijd  is dan de traditionele kerstmaaltijd.
Evenals in andere Oost-Europese landen is het een traditie in Tsjechië om tijdens de kerstdagen karper te eten. De karper in Tsjechië is vergelijkbaar met de kalkoen of het konijn in Nederland.

uitleg op het internet gevonden over het eten van karper is....

In christelijke kringen heeft vis een religieuze betekenis. Daar hebben Jezus en z'n favoriete vismaatjes voor gezorgd. Op vastendagen moet er vis gegeten worden. Kerstavond is zo'n vastenavond. Om religieuze redenen dus, maar ook uit praktisch oogpunt wordt er in Midden-Europa vaak voor karper gekozen. De vis is makkelijk te kweken en het hele jaar verkrijgbaar. Bovendien levert de vis een hoog rendement, want er zit flink veel vis tussen de graten. Maar de karper staat ook voor status en rijkdom. Een grote glanzende schub van de karper in je portemonnee, of onder het bord tijdens het kerstdiner, zou je kunnen vrijwaren van financiële zorgen. Alle soorten vis mogen gegeten worden op kerstavond, maar met tien man aan tafel rond een forelletje of haring maakt men geen indruk. Dus komt er karper op tafel.
Als je trouwens in Tsjechië op kerstavond, tijdens het karper eten, een visioen van een vet gouden varkentje voor ogen krijgt.........dan mag je grote rijkdom in het daarop volgende jaar verwachten.

In heel het land wordt er eind december verwoed op de karper gejaagd. 
In Nederland kan je je kerstboom op de hoek van de straat kopen, in Tsjechië vind je kramen en bakken bij de supermarkten met enorme grote karpers!

En als de vis niet direct verorberd wordt, bewaard men deze in iets waar de grote vis in past: Ook een gewone badkuip behoord tot de mogelijkheden!
Natuurlijk kun je ze op een later moment ook schoongemaakt mee krijgen. De karper wordt vakkundig van zijn schubben ontdaan en daarna in mooie stukken gesneden om bijvoorbeeld schnitzels van te maken.
(De schubben beschikken over mysterieuze krachten. Als je een schub van een karper laat drogen en vervolgens in je portemonnee doet, heb je een jaar lang geen geldzorgen. Deze schubben liggen op kerstavond onder het bord) Deze karper schnitzels vormen samen met een heerlijke zelfgemaakte aardappelsalade het traditionele Tsjechische kerstdiner.

Kerstavond is een echt familiefeest met natuurlijk een mooi versierde kerstboom in de huiskamer met daaronder een kerststal (betlem). De hele familie zit deze avond bij elkaar aan een heerlijke kerstdiner.
Voor, tijdens en na het diner worden diverse "spelletjes"gespeeld waaruit je de toekomst zou kunnen aflezen. Hieronder de uitleg van de diverse tradities....

Krajení jablíčka - door midden snijden van een appel

Jablíčko se dle tradice překrajuje na Štedrý večer.
A pozor nevstáváme od Štedrovečerního stolu. Jablko nekrájíme klasickým řezem od stopky k bubáku, ale krájíme napříč.|
 Pokud je jádřinec uprostřed ve tvaru hvězdy, znamená to pro celý rok štěstí a zdraví. Bude-li jádřinec ve tvaru křížku, znamená to příchod smrti. Bude-li jádřinec plný červů, znamená to nemoci a potíže.

Om te weten wat de gezondheid in het nieuwe jaar zal brengen, wordt er aan tafel door iedereen een appel door midden gesneden.
Wel moet je opletten dat je hem de goede kant op door snijdt..dus niet door het steeltje maar overdwars. Laat de kern van de appel een ster zien, dan blijf je het volgende jaar gezond.
Een kern in de vorm van een kruis, zou een overlijden aangeven en is de binnenkant lelijk met wormpjes dan wijst het op ziekte en problemen.

Lodičky z ořechů - bootjes van walnootdoppen

Pouštění ořechových lodiček

Toto je tradiční vánoční zvyk, který se dnes ovšem již moc nedodržuje. Budeme potřebovat několik vlašských ořechů, rozdělíme je napůl. Vnitřek můžeme smlsnout ale skořápky musí zůstat! Do každé poloviny skořápky zakápneme malou dortovou svíčku. Takovouto lodičku si vytvoří každý člen rodiny. Nyní bude potřeba naplnit lavor s vodou. Postačí ale i umyvadlo nebo vana. Všichni najednou vypustí svoje lodičky. Kou vydrží lodička nejdéle hořet a nepotopí se, ten bude mít dlouhý a šťastný život. Dále platí, že lodičky, které se drží u okraje lavoru budou pškně doma a ty co jsou ve středu se vydají do světa. Pusťe se do toho a váš osud se vám ukáže!

Romano moest met kerst 2 walnootdoppen meenemen naar school, dit hoorde blijkbaar bij een andere Tsjechische traditie (waar ik nog niets over wist)
Ik ben dus eerst op internet gaan zoeken wat dit nu precies voor leuks was....het volgende staat op diverse plekken beschreven (een vrije vertaling)

Een van de meest populaire kersttradities in Tsjechië is het  laten varen van een walnootdop, ook dit voorspeld onze toekomst. Iedereen heeft een eigen boot nodig.
Het is niet moeilijk te maken..... kraak de walnoot en verwijder de kern. Neem de dop en drup wat kaarsenvet van een kleine kaars in de dop  en zet het kaarsje in het midden.
Een grote kaars breek je in kleine stukjes van ongeveer 2,5 cm, omdat de boot met een grote kaars gemakkelijk kapseist.
Elk bootje vertegenwoordigt een familielid en de bootjes zullen ons vertellen of het volgende jaar de familie bij elkaar blijft  of dat de familie zal opsplitsen.
 Als de dop van een familielid volledig zinkt, wordt dat meestal geïnterpreteerd als dat een man het huis gaat verlaten.

Op een leuke adventsmarkt hadden ze een andere manier van kaarsjes in een walnootdop maken.... De kinderen kregen een lege walnootdop.
Deze mochten ze met vloeibaar kaarsenvet vullen. Daarna ging er een klein lontje in en moest je hem eventjes laten opdrogen.
De doppen bleven in water drijven en als je wilde mocht je hem dan even laten branden.

Vánoční lití olova - Kerst loodgieten

Vánoční lití olova

 Ještě na začítku minulého století se tento zvyk dodržoval v každé domácnosti. Z důvodu nedostatku olova během světových válek tento zvyk upadl.
Lití olova ukazovalo, co vás čeká v následujícím roce. Odlévalo se na štedrý den před nebo po večeři.

Kerst loodgieten is een andere Tsjechische kerst traditie. Deze traditie kenden we ook niet dus weer opzoek op internet...het volgende vond ik op heel veel verschillende plekken:
 In het ​​begin van de 20e eeuw werd erin elk Tsjechisch gezin met kerstmis lood gegoten. Doordat er tijdens de twee wereldoorlogen een tekort aan materiaal was is deze gewoonte bijna verdwenen.
Hoe werkt het??  Het lood smelt je in een metalen lepel met een houten handvat op een kaarsvlam . Het gesmolten metaal laat je dan voorzichtig in een bak met koud of lauw water glijden.
Het lood hardt na ongeveer 5 minuten en dan kun je het uit het water halen en ontdekken wat voor voorspelling er gegeven wordt in de toekomst 
Het is belangrijk om een duidelijk en begrijpelijk vraag te stellen bij het in het water laten glijden..Interpretaties van de vorm kunnen natuurlijk verschillen. Er is een lijst van voorspellingen!!

(Omdat Lood slecht te koop is en duurder dan kaarsenvet hebben ze op school met kaarsenvet figuurtjes gegoten.)
 

Házení střevícem na Štědrý den - pantoffelgooien op kerstavond

Tento zvyk provádějí hlavně neprovdaná děvčata.
Na štědrý den se postaví čelem zad ke vchodovým dveřím a hodí za sebe střevíc.
Pokud směruje špička střevíce ven ze dveří, znamená to, že se dívka do roka vdá. Pokud tomu je naopak, zůstane ješte další rok svobodná.

Een minder bekende "traditie" is speciaal voor vrijgezellen meisjes.
Op kerstavond gaat het meisje met de rug naar de  deur staan en gooit haar schoen/pantoffel over haar schouder richting de  deur.
Komt de schoen met de neus naar de deur op de grond dan betekent dat dat ze het aankomende jaar het huis gaat verlaten.
 Komt de schoen met de hak naar de deur dan blijft ze nog een jaartje thuis.

Ježíšek přinesl dárky - Jezus bracht de cadeautjes

De kinderen wachten tijdens het kerstdiner vol spanning op Ježíšek(Jezus), die op kerstavond ervoor zorgt dat onder elke Tsjechische kerstboom cadeautjes belanden.
Dat gebeurt traditioneel als iedereen klaar is met het kerstdiner.  Na de maaltijd klinkt vaak een belletje (als teken dat Ježíšek geweest is) en worden de cadeautjes uitgepakt.

        
Na het kerstdiner gaan velen naar de middennachtmis( zelfs degenen die normaal niet naar de kerk gaan) De meeste kerken zijn die nacht dan ook volgeladen met mensen.
De volgende 2 kerstdagen worden meestal gebruikt om familie te bezoeken of te ontvangen.

Ook hier in Tsjechië zijn er natuurlijk mensen die niets om deze tradities geven en kom je steeds meer de commerciële kerstman tegen.
Dat is natuurlijk ieder voor zich. Ik vind het erg leuk te zien wat er in een ander land beleefd wordt en wat de verschillen zijn met bv Nederland en hoop dat hier duidelijk gemaakt te hebben
 

Hieronder een Tsjechisch lied :Štědrý večer nastal  gezongen door Xindl-X over iemand die geen traditionele kerstavond wil.
In de videoclip zie je alle kerst tradities langs komen met als tegenhanger de kerstman die probeert dit dus te veranderen.
het komt van de volgende website: http://www.karaoketexty.cz/texty-pisni/xindl-x/stedry-vecer-nastal-395029

Informatie komt onder andere van de volgende website: http://www.adventni-kalendar.cz/   en http://www.ceskyjezisek.cz/

Na de kerst 2012 kregen we van bekende meelezers van onze website nog een leuke aanvulling over de Tsjechische kersttradities die ik jullie niet wil onthouden:

Geweldig die Kersttradities op jullie website. We kwamen in de praktijk direct een paar tegen, want we werden op Darky Den bij Tsjechische vrienden uitgenodigd.
Als aanvulling hebben we er overigens nog een paar:

Op tafel staat een schaaltje met gortkorrels en ook in dit schaaltje zitten een paar gedroogde karperschubben. Bedoeld om tijdens het volgend jaar altijd genoeg geld te hebben om met vrienden in de kroeg een glas te kunnen drinken.
Verder: van tafel gaan tijdens het diner is uit den boze. Wij vonden het al wat vreemd toen de flessen bier en ander drinken bij de tafelpoten werden gezet. Maar dat is bedoeld om niet van tafel te hoeven en iets te drinken te halen. Toen Anne wilde opstaan voor een sanitaire stop, kregen onze Tsjechische vrienden bijna een hartverzakking. Hij werd direct weer op zijn stoel getrokken en toen legden ze uit dat opstaan van tafel tijdens het diner ongeluk brengt. Tja, als Anne dat had geweten ... Nu werd het stil blijven zitten en iets rustiger met de biervoorraad omgaan
Oei! Was Anne toch bijna verantwoordelijk geweest voor een hoop onheil, ondanks de karperschubben onder het bord en in het schaaltje op tafel.
Op tafel staat verder een klein belletje. Als het diner is afgelopen, mogen de kinderen dat belletje rinkelen en mag iedereen van tafel en kunnen de cadeautjes worden uitgepakt.

Dank je wel Jenny en Anne.

 

Ook interessant:

 
Dit werk is auteursrechtelijk beschermd
Gebruik of verspreiding zonder mijn persoonlijke toestemming is verboden